De Swaene

Op 14 januari 2024 hadden we het genoegen om Rina Govers als spreekster uit te nodigen op de algemene ledenvergadering van het genootschap voor heemkunde De Swaene.

Zij is inderdaad diegene die een Podcast gemaakt heeft rond de oude Anderlechtse begraafplaats, die uiteindelijk het Bospark geworden is.

Als nieuwkomer in de wijk was zij toch wel enigszins benieuwd rond de historiek van het Bospark, dat bij vele oudere inwoners in haar wijk nog bekend was als de begraafplaats.

Geïntrigeerd door het feit dat er weinig beeldmateriaal was, is zij op zoek gegaan naar een aantal getuigenissen, en heeft dit alles verwerkt in een Podcast, waarbij ze de reconstructie probeerde te maken van de oude begraafplaats, en ook de vraag probeerde te beantwoorden hoe men een begraafplaats van 4,5 ha kon verhuizen naar de nieuwe begraafplaats, zijnde Vogelenzang, en wat er allemaal gebeurde n.a.v. deze verhuis, en erna.

Zij heeft ervoor niet alleen een grafdelver aan het woord gelaten, maar ook een steenkapper, begrafenisondernemer, en familieleden van personen die er begraven waren, of nog steeds begraven zijn.

Maar laten wij toch ook even de historiek schetsen van dit park :

De tijdslijn die ons door Rina werd aangeleverd, is de volgende :

1868 opening begraafplaats Bospark
1946: aankoop terrein
30/12/1948: laatste concessie van 15 jaar
1949: start werken Vogelenzang
15/11/1953 laatste begrafenis in grond (concesssies van 5 jaar : verlengd!)
28/11/1953 opening Vogelenzang
31/10/1954 plechtige opening Vogelenzang
13/12/1958 einde begraven in grafkelders + voorziene einddatum verhuis
1961: nog 2000 grafstenen
31/12/1963 sluiting kerkhof Bospark
13/1/1964 grond krijgt nieuwe bestemming + toestemming opgravingen verrichten
1968 eerste deel Bospark klaar
1973 tweede deel Bospark klaar

Hierbij kan toch opgemerkt worden dat ze maar tussen 1849 en 1859 besloten had om deze begraafplaats in te richten omwille van de bevolkingsexplosie in Anderlecht. Op het ogenblik van inhuldiging sprak men slechts van 96 aren, maar in 1888 werd het gebied al uitgebreid tot 3,24 ha. Daarna kwamen er nog wat vierkante meters bij om te komen tot een kavel van ongeveer 4,5 ha.

Het gaat om een heuvelachtige groene ruimte, die beschermd werd. Het staat nl. ingeschreven op de bewaarlijst sinds 3 juli 1997.

Op dit ogenblik vormen de monumentale inkompartijen met de aansluitende muurfragmenten nog het enige restant van de voormalige begraafplaats. De inkomhal zelf is het werk van de architect Louis Ernest s’Jongers. De aansluitende muurfragmenten zijn getekend geweest door Ferdinand Craps. Het is de hoofdingang aan de zijde van de rustplaats die bewaard bleef, maar er zijn ook nog ingangen aan de Nagedachtenisstraat en de Demosthenesstraat.

Bij de aanleg van de park werd zowel het reliëf, het tracé van de oude wegen en bomen bewaard. Onder de meer dan 280 bomen bevinden zich enkele merkwaardige exemplaren, zoals berken, populieren, hemelbomen en Chinese balsempopulieren, robinia’s, linden, maar ook hulst. Dit laatste is een karakteristieke beplanting voor begraafplaatsen.

In 2008 heeft men het Bospark een facelift laten ondergaan. Er kwamen toen speeltuigen bij, en ook de bomen hebben toen een grondige onderhoudsbeurt gekregen. Dit was het resultaat van een jarenlang ijveren van het lokale buurtcomité, dat zich ergerde, niet alleen aan de vele druggebruikers die rond het park hingen, maar ook aan het feit dat het park er in een nogal lamentabele toestand bij lag. Sindsdien zijn er stadswachters en werden ook de grenzen van het park hertekend.

In 2016 heeft men dan het beheer van het park overgedragen aan het Gewestelijk Agentschap Leefmilieu Brussel.

Rina heeft ons ook kopies bezorgd van een aantal documenten gevonden in de gemeentelijke archieven.

Hoe groot het park is kan men nog altijd zien op de luchtfoto’s, waarvan Rina er ons ook enkele bezorgde.

En tenslotte is het met veel genoegen dat we dankzij Rina u een aantal foto’s kunnen meegeven die zij zelf verwierf in de archieven van de vermelde personen, en die ons goed de situatie weergaven hoe het was toen er nog sprake was een kerkhof, en hoe het werd toen er sprake was van een Bospark.

Alleszins, wie verder interesse heeft, raden we zeker aan om de Podcast zelf te beluisteren, en dit op de volgende referentie : https://podcasters.spotify.com/pod/show/rina-govers

Veel luisterplezier! En weet dat iedere info of documentatie die u zou hebben omtrent de oude begraafplaats en/of het Bospark altijd welkom is bij “De Swaene”. Wij bewaren het of kopiëren het volgens uw wensen.