Hoewel geen eigenlijke bron in de strikte zin, toch is het uiteinde van de betonnen buis het punt waar de waterloop aan de oppervlakte komt, na een ondergronds parcours van 200 m vanaf de oorspronkelijke bron. De bovenloop van deze beek, waarvan we de naam niet kennen, werd inderdaad ingebuisd in de jaren ’70. De roestkleur van het water getuigt van de ijzerhoudende ondergrond. Verderop voedt deze beek een vijver, en nog een tweede… waar de Brusselaars misschien ooit zullen kunnen zwemmen.

Plaats : 143481 (x) - 168073 (y) / 50°49'22,8" - 4°16'35,0" / 28,9m (hoogte) / Olympische bron

Ongeveer vijftig meter voor de samenloop van de Broekbeek en de Neerpedebeek loost een buis in een fraai in de oever geïntegreerd metselwerk een constante stroom helder water in de Neerpedebeek. Dat is een mengeling van kwel- en bronwater uit de wijk, aangevuld – bij regenweer – met afstromend hemelwater.

Plaats : 50°49'38,2" - 4°16'28,9" / Helder water

Hier loopt de Neerpedebeek door een groot stuk landbouwgebied. Aan de rand van een weiland in dat gebied ligt een bron die een kleine poel van water voorziet. Daar, vlakbij de Scherdemaalstraat en een boerderij, komen koeien drinken. De overloop van de poel is een kanaaltje dat onder de landbouwweg doorloopt en vervolgens weer opduikt om dan aan te sluiten op de goot langs de weg. Een paar meter verder loopt het water weg in de riool. Een project van
de gemeente moet het mogelijk maken dit bronwater te hergebruiken. Verderop, op zo’n honderd meter van de boerderij, werd ook een bron aangetroffen in de kelder van een huis.

Plaats : 143323 (x) - 168831 (y) / 50°49'47,4" - 4°16'26,3" / 34,6m (hoogte) / Scherdemaalbron

Het rietveld van Neerpede, een drassige zone van groot biologisch belang, beschermd sinds 1997, strekt zich uit over de licht-glooiende terreinen op de valleiflank (en dus niet op de bodem ervan). Er bevindt zich een bron aan de bovenkant van dit terrein, naast een buurtweg die een koeweide volgt. Het is echter niet uit te sluiten dat er zich in het rietveld nog andere bronnen bevinden. Het bronwater vloeit, samen met de uitwatering van de vochtige zones
en hemelwater, via de oude drainagegrachten tot ze een (discontinu) beekje vormen, dat dan weer twee recent aangelegde poelen voedt, aan de lage kant van het natuurreservaat. Het water loopt vervolgens naar een gracht langs de Neerpedestraat en dwarst die via een duiker om uiteindelijk de beek te vervoegen.

Plaats : 142934 (x) - 168828 (y) / 50°49'47,4" - 4°16'06,5" / 34,6m (hoogte) / Bron rietveld

Dit kwelgebied ligt aan de rand van de Neerpedestraat en is vaak een paar vierkante meter groot. Het ligt in een landbouwakker. Midden in het kwelgebied ligt een bron waarin men water kan zien opborrelen, wat zorgt voor kleine wolkjes zand en leem.

De landbouwer die hier actief is, is waarschijnlijk niet erg opgezet met het water en de modder in zijn veld, maar voor huis- en boerenzwaluwen is dit een zegen. Zij komen hier regelmatig hun dorst lessen en vinden hier ook de kleigrond die ze nodig hebben om hun typische nesten mee te bouwen.

Plaats : 142836 (x) - 168626 (y) / 50°49'40,4" - 4°16'01,0" / 27,6m (hoogte) / Landbouwakker bron

De Meerveldbeek (ook wel Bietenbeek genoemd) is een kleine zijrivier van de Neerpedebeek. Stroomafwaarts, onder de Bietenstraat, is hij overwelfd, maar stroomopwaarts loopt hij nog steeds in open lucht. De beek ontspringt ten zuiden van de spoorlijn Brussel-Gent.

Verschillende bronnen en kwelwater voeden de beek ter hoogte van het spoorwegtalud. In het stroomopwaarts gelegen deel stroomt de beek onder de grond door een oude buis, links van de Bietenstraat. Op dezelfde plaats, maar dan aan de rechterkant van de weg, loopt een andere buis met helder water. Dat is misschien afkomstig uit bronnen en kwelwater in de wijk.

Plaats : Meerveldbeekbronnen - Helder water Bietenstraat

Op diezelfde kaart van het NGI staat ook een bron die kort voor het kruispunt van de Tarwestraat en de Neerpedestraat ligt. Die bron vormt even verder een poel van zo’n 20 meter lang, die zonder onderbreking overloopt in de goot langs de weg.

en klein beetje verderop loopt het water uiteindelijk in een straatkolk en komt het in de riool terecht. In de lente van 2021 zouden werken ervoor moeten zorgen dat het water wegloopt langs een gootje tussen kasseistenen, om dan via een goot onder de weg in de Neerpedebeek terecht te komen.

Plaats : 142468 (x) - 168893 (y) / 50°49'49,1" - 4°15'42,3" / 35,2m (hoogte) / Neerpedestraat bron

Deze bron, op de grens met Dilbeek en omgeven door een betonnen structuur, bevindt zich in de tuin van de hoeve De Kroon, vlak voor een schuur. Het is in de lemen voorloper van deze schuur, toen nog gelegen naast de inmiddels verdwenen herberg De Kroon dat Pieter Bruegel de Oude omstreeks 1568 zijn schilderij Het Bruiloftsmaal vervaardigde.

Hoewel de bron op zich wellicht had kunnen volstaan om de dorst van de gasten te lessen, spreekt het voor zich dat zij zich liever te goed zullen gedaan hebben aan het bier dat hen werd opgediend. Heden ten dage vloeit het bornwater in een gracht, die 150 m verder in de Neerpedebeek uitmondt.

Plaats : 142051 (x) - 168872 (y) / 50°49'38,2" - 4°15'21,0" / 33,2m (hoogte) / Bron De Kroon

Deze bron stond nog op de NGI-kaart van de jaren ’80 maar werd sindsdien bedolven. Ze is nochtans niet geheel verdwenen, want het bronwater komt weer aan de oppervlakte in een weide, een honderdtal meter lager, vermoedelijk naar daar geleid via een kanalisatie.

Plaats : 142128 (x) - 169180 (y) / 50°49'59,0" - 4°15'25,4" / 64,5m (hoogte) / Vlasendaalstraat bron / 142127 (x) - 169110 (y) / 57,6m (hoogte) / Bron in de weide

Het natuurgebied Vogelzang strekt zich over bijna 1,5 km uit langs de Vogelzangbeek en telt verschillende grote en kleinere poelen. Toch bevindt er zich in het reservaat geen enkele bron. De poelen lijken hier dus rechtstreeks gevoed te worden door het grondwater, dat hier heel dicht onder het oppervlak zit, aangevuld met afspoelend regenwater in geval van stevige buien. Wel zijn er enkele plaatsen waar kwelwater aan de oppervlakte komt. Een van die zones ligt helemaal aan het westelijke uiteinde van het reservaat, aan de rand van de beek (waarin het kwelwater terechtkomt). Die kwelzone is een paar vierkante meter groot. Op dit punt kan het kwelwater op sommige momenten van het jaar vrij overvloedig stromen en daarom werden er grote stenen platen op het pad gelegd, om te voorkomen dat wandelaars hier natte voeten krijgen of door de modder moeten.

Plaats : 143502 (x) - 166569 (y) / 50°48'34,4" - 4°16'35,5" / 25,3m (hoogte) / Bron Vogelzang

Tot het einde van de jaren 1950 stroomde de Neerpedebeek nog door een uitgestrekt, gemengd landbouwgebied van akkers en weilanden. Op een kaart uit 1939 van het NGI is te zien dat de beek gevoed werd door twee bronnen. Die moeten zich aan de rand van de huidige Marius Renardlaan bevonden hebben, vlak bij de Carrefour-winkel. In de jaren 1960 werd op de valleibodem een stadspark aangelegd met aan de rand daarvan hoge gebouwen. Dat is het Vijverpark, dat zijn naam dankt aan de visvijvers die een groot deel van deze groene ruimte uitmaken. De twee bronnen op de oude NGI-kaart zijn wellicht verdwenen tijdens de werkzaamheden voor de aanleg van dat park. Toch zou het kunnen dat die bronnen de vijvers nog steeds voeden, via een ondergrondse buis. Het heldere water van de vijvers wijst er alleszins op dat er ergens nog steeds zuiver water wordt aangevoerd.

Plaats : Bronnen Vijverspark

Deze helderwaterbron voedde destijds een fraaie vijver in het domein van het zg. Klein Kasteeltje, aan de Broekbeek, ter hoogte van het huidige Rechtsplein. Dit buitengoed dat reeds vanaf de 14de eeuw vermeld wordt, was in de loop der eeuwen in bezit van diverse families. Tegen het einde van de jaren 20 van de vorige eeuw, moest dit prachtige domein plaats maken voor een groot appartementsgebouw, in het kader van de uitbreiding van de Miniemenwijk. Een deel van het kasteeltje bleef echter bewaard, ingebed in een bijgebouw aan een binnenkoer, net zoals de bron die in een put werd gestoken, naast de toeganspoort van het oude landhuis. In 1978 werd het appartementsgebouw afgebroken en heropgebouwd, maar bij die gelegenheid gingen zowel de bron als de laatste delen van het oude kasteel definitief verloren.

Plaats : Cuypborre

Aan de voet van de noordelijke helling van de Weeldenberg, waar eertijds de Broekbeek liep, kwamen tot in de jaren vijftig de inwoners van de wijk en de pelgrims nog water halen bij de beroemde Sint-Guidobron, aan het kruispunt van de Erasmus- en de Instituutstraat. Naar het scheen, bezat dat water bovennatuurlijke eigenschappen die voor veel wonderbaarlijke genezingen hebben gezorgd. De bron was gewijd aan de heilige Guido, de patroonheilige van de gemeente Anderlecht, wiens relikwieën in de nabijgelegen kapittelkerk worden bewaard. De legende verhaalt dat de heilige (die omstreeks het jaar 1000 leefde) het water met een tik van zijn stok liet opborrelen. Een trap met zeven treden leidde tot bij de bron, omgeven door een bakstenen muur, vermoedelijk gebouwd in 1786.

Boven de bron bevond zich een gedenksteen met de tekst: St Guido O. P. N. (Ora Pro Nobis) 1786. In juli 1954 besliste het schepencollege het bouwwerk dat blijkbaar het verkeer hinderde, af te breken. Er werd een leiding gelegd naar het nabijgelegen Sint-Annaziekenhuis zodat de pelgrims konden
blijven wonderdadig water tappen, in de doorrit van de ambulances. Sint-Anna wordt in onze streken trouwens vaak aan bronnen en stroompjes gelinkt.

Het water van de aquifer waaruit de bron ontstond, zou in de jaren ‘70 worden vervuild door de diverse urbanisatiewerken (metro,…) die de ondergrond van de heuvel hebben verstoord. Na eeuwenlang water te hebben geleverd aan inwoners en pelgrims, is de Sint-Guidobron uiteindelijk volledig uit het Anderlechtse landschap verdwenen. Het bronwater wordt vandaag de dag wellicht naar de riolering geleid. Een riooldeksel, versierd met een achtpuntige ster, herinnert nog aan de verdwenen bron.

Zou het niet mooi zijn om, zoals in sommige andere steden, het water hier opnieuw aan de oppervlakte te brengen? Enkele schietgebedjes tot Sint-Guido zullen wellicht niet overbodig zijn als we dit in de nabije toekomst gerealiseerd willen zien…

Deze bron met een behoorlijk debiet, bevond zich op een hoogte boven de Broekbeekvallei, op de grens tussen Anderlecht en Dilbeek, tussen de gehuchten Het Broek en Koudenaard. Het bronwater was rijk aan kalk, dat werd afgezet op de planten in de beek die door haar gevoed werd, om er tufsteen te vormen. De beek die eveneens Pippenzijp heette, was een zijbeek van de Broekbeek, die nabij Kuregem in de Zenne vloeide.

De Pippenzijpbron wordt al vermeld in een document van de 13de eeuw. In die tijd werd ze gesitueerd in een weide behorend tot de hoeve van Itterbeek, die de hele vallei besloeg.

Het domein ging over van de hertogen van Brabant naar die van Boergondië en in het midden van de 15de eeuw schenkt Filips De Goede zijn Pippenzijpebron aan de Kartuizers van Scheut. De bron was versierd met indrukwekkende steenblokken en bevond zich vlakbij een kapel gewijd aan de heilige Bruno, stichter van de Kartuizers (het gebouwtje zal kort na de Franse Revolutie vernietigd worden).

In 1608 bekomt de hertog van Aumale van het Kartuizersklooster dat het bronwater van de Pippenzijp naar zijn tuin in Anderlecht wordt geleid. Andere dorpelingen en ook het gasthuis genoten eveneens van deze aanvoer van vers water.

Zo heeft deze bron gedurende eeuwen drinkwater geleverd aan de Anderlechtenaren, tot ze verdween bij de aanleg van de ring in de jaren ’70 van de 20ste eeuw. Vandaag rijden er dagelijks duizenden auto’s over deze bron, bedolven onder tonnen grond, maar niet vergeten! In Anderlecht bestaat er nu nog steeds de Pippenzijpestraat en in Dilbeek, wordt de naam van deze oude bron nog gedragen door een taverne, een folkloristische groep en een parkje naast de ring.

Het zou mooi geweest zijn indien het water van de bron was afgeleid zodat het hier verder in open lucht had kunnen stromen…