Na een voorbereidende vergadering op 8 oktober 1975, had op 30 oktober 1975 in "De Kelder", Vaandelstraat 51, de stichtingsver­gadering plaats van de feitelijke vereniging "Heemkundige Kring Anderlecht

Het allereerste bestuur was samengesteld uit:

• Jan De Keersmaecker, voorzitter;
• Marcel Jacobs, ondervoorzitter;
• Willy Vanderveken, secretaris;
• Dr Albert Dockx, penningmeester;
• Jan Lanckmans, archivaris
• René Robeys, ad­junct-archivaris
  en een 7-tal bestuursleden.

De vereniging stelde zich tot doel:

• de inventarisering en de bescherming van het Anderlechts bouwkundig patrimonium en indien nodig een optreden bij de plaatselijke of nationale overheid;
• de publicatie van het studiemateriaal en artikelen over het Anderlechts verleden;
• het optekenen en publiceren van inlichtingen van oudere Anderlechtenaren in verband met het verleden van gebouwen en bewoners, straten en pleinen;
• het verzamelen van alles wat betrekking heeft op plaatselijke geschiedenis, volksleven, oude gebruiken;
• de bestudering en uitgave van officiële en particuliere archiefstukken;
• de heruitgave van onvindbaar geworden werken en studies over Anderlecht en van artikelen die in tijdschriften verspreid zijn;
• het aanleggen van een geschied- en heemkundige bibliotheek.

Op 16 november 1975 leidde Marcel Jacobs een wandeling door Oud-Anderlecht met vertrek aan het Trefcentrum aan het Dapperheidsplein en op 22 februari 1976 hield betrokkene namens de "Heemkundige Kring Anderlecht" een voordracht.

Tijdens de bestuursvergadering van 1 april 1976 meldde Marcel Jacobs de stichting van de tweetalige v.z.w. "Geschied­- en Heemkundige Kring van Anderlecht" waarvan hij secretaris was en op 9 juli 1976 nam hij ontslag als ondervoorzitter van de "Heemkundige Kring Anderlecht".

De jonge Nederlandstalige "Heemkundige Kring Anderlecht" werd onmiddellijk erkend door de toenmalige Nederlandse Cultuur Commissie (NCC) en de Culturele Raad Anderlecht en trad ook toe tot het Verbond voor Heemkunde, Gouw Vlaams Brabant en werd eveneens opgenomen in het repertorium van lokale heem- en geschiedkundige genootschappen van de N.V. Gemeentekrediet van België. Dank zij de bekendmaking van het bestaan van de jonge vereniging via de kranten, plaatselijke pers en allerlei geschied- en heemkundige verenigingen en de zeer grote ijver van de bestuursleden hadden onmiddellijk enkele geslaagde en talrijk bijgewoonde activiteiten plaats, zoals de tentoonstelling "Zo was Anderlecht", over het verleden van de gemeente, in het Trefcentrum op 20 en 21 maart 1976; het geleid bezoek onder de leiding van Victor Nieuwborg op 16 mei 1976 aan de sinds 1200 bestaande en in 1975 geklasseerde historisch hoeve Elishout, gelegen binnen het provinciaal domein COOVI, en een geleid bezoek aan de collegiale kerk van Sint Pieter en Guido onder de leiding van Jos Petry op 26 september 1976.

Aangezien de later opgerichte tweetalige vereniging "Geschied- en Heemkundige Kring van Anderlecht haar naam niet wilde wijzigen, en teneinde verwarring met deze tweetalige vereniging te vermijden, werd tijdens de bestuursvergadering van 9 september 1976, waaraan werd deelgenomen door Jan De Keersmaecker, Jan Lanckmans, Jan Leyssens, Dr. Albert Dockx , Walter Van Wesemael, Julien Verhoeven, Jozef Lox. Willy Vanderveken, Romaan Lemaire, besloten om de naam "De Swaene - Genootschap voor Heemkunde Anderlecht" aan te nemen voor de vroegere "Heemkundige Kring Anderlecht".

Tijdens de eerste algemene ledenvergadering van het werkjaar 1976-1977 op 24 oktober 1976 in het Trefcentrum, Dapperheidsplein, na een geleid bezoek aan het Erasmushuis onder de leiding van de conservator, werd het jaarprogramma goedgekeurd en werd het bestuur van De Swaene" herverkozen, namelijk Jan De Keersmaeker, voorzitter; Dr Albert Dockx , penningmeester; Willy Vanderveken, hulppenningmeester; Jan Lanckmans, archivaris; René Robeyns, hulparchivaris, Romaan Lemaire, secretaris.

Met veel succes werden in de loop van het bestaan van "De Swaene" talrijke geslaagde voordrachten, geleide wandelingen en bezoeken en tentoonstellingen georganiseerd.

Wij vermelden onder andere:

de tentoonstelling "Het Broek zoals het was en wordt in de middels reeds verdwenen oude hoeve van Pierre Elsocht - Jacquemins (lemen huis­je) aan de Adolphe Willemijnstraat 204 op 16 en 17 oktober 1976;
een geleid bezoek op 12 februari 1977 aan het steendrukatelier in de kelder van het vroegere Artiestenhuis in het Park (afgebroken wegens de uitbreidingsplannen van de RSCA) onder de leiding van De Doncker en Van Genechten;
een wandeling op 16 oktober 1977 onder leiding van Anderlechtkenner Jan Lanckmans in Neerpede;
een tentoonstelling over Neerpede vroeger en nu op 4 en 5 maart 1978 in de Breughelzaal, Bloeistraat;
een dia-avond met als onderwerp "Doorheen het Anderlecht 1900 - 1978" in het Trefcentrum op 10 november 1978;
een dia-montage op 19 maart 1982 van het bestuurslid Albert Vanderlinden onder de titel "Langs de grenzen van Anderlecht";
een geleide wandeling in en om Vlasendaal op 19 juni 1983;
een voordracht op 17 februari 1984 door ere-conservator Jan Verbesselt over "de parochiale geschiedenis van Anderlecht";
een geleid bezoek aan het "China-museum" in Scheut op 23 september 1984;
een heemkundige wandeling naar "Het Rad" en een bezoek aan de tentoonstelling "Een eeuw leven op het Rad" op 25 november 1984;
een dia-voordracht "Anderlecht: één gemeente - vele gezichten" door professor Dr. H. Van der Haegen op 23 mei 1986;
een voordracht door oud-deken Tuur Van der Taelen op 27 januari 1987 in het Trefcentrum over de Anderlechtse geestelijke Gielis Van Breedeyck (1340-1424) die 2 kloosters stichtte;
een dia-voordracht op 15 februari 1987 in het Trefcentrum door bestuurslid Jan Lanckmans over de vroegere Anderlechtse molens (molens van Aan Nieuwmolen, Troostmolen, Luizemolen);
een wandelzoektocht op 22 maart 1987 in samenwerking met het Sint-Guido-Instituut en de Oud-Leerlingenbond van Sint-Guido;
een dia-voordracht over Kuregem op 22 februari 1989 en een geleid bezoek aan deze wijk op 28 mei 1989;
een geleid bezoek aan het gemeentehuis (Raadsplein) en het Nationaal Museum van het Verzet (Van Untstraat 14) op 9 april 1989;
een geleide wandeling in de wijken Peterbos en Moortebeek op 24 september 1989;
en in 1990 werkte "De Swaene" mee aan de "Buurttoeren door Anderlecht", welke plaats hadden in het Centrum (6 mei"), Kuregem (27 mei), Het Rad (17 juni) en de Goede Lucht (24 juni);
In 1978 werd een brochure over de vroegere Luizenmolen uitgegeven en in 1985 werd door het toenmalig bestuurslid Dr. Albert Dockx de "Geschiedenis van Oud-Anderlecht, gezien vanuit het Pededal" uitgegeven.
In de voorbije jaren verleende "De Swaene" ook zijn medewerking aan de tentoonstellingen die tijdens het jaarlijks Volksfestival werden ingericht door de Sociaal-Kulturele Raad van Anderlecht en waarbij telkens een thema werd behandeld dat aansloot bij de geschiedenis van Anderlecht. Sinds 1986 organiseert het bestuurslid Jozef Lox de zondag voor de jaarmarkt een geleid bezoek aan de collegiale kerk Sint Pieter en Guido. Op zondag 10 september 1989 zorgden de bestuursleden Jozef Lox, Jan Lanck­mans en Jan De Keersmaeker voor rondleidingen in de Sint-Guidokerk, in het Oud Begijnhof en in het Vandenpeereboomhuis tijdens de Open Monumentendag. Ook in 1990 werkten de bestuursleden van "De Swaene" mee aan de Open Monumentendag in Anderlecht. Men wil nu ook meer aandacht gaan besteden aan de mondelinge geschiedenis van Anderlecht door het afnemen van vraaggesprekken van oude Anderlechtenaren."
Bron: 'De Anderlechtse Post' maart 1991 ( met toestemming van de auteur)